راه حل واحدی نیست

سوال: در حرکات کارگری طی این یکی دو سال اخیر در داخل ایران، شاهد دیدگاهها و راه حل های متفاوتی بوده ایم. نظر و ارزیابی شما از کم و کیف این حرکات و اعتراضات و دیدگاههای متفاوت چیست؟

جواب: ترجیح میدهم ابتدا در مورد "نظر و ارزیابی" خودم درباره "دیدگاهها و راه حلهای متفاوت" در جنبش کارگری توضیح کوتاهی بدهم و سپس به حرکات کارگری در یکی دو سال اخیر.

کارگران با آنکه تحت شرایط نسبتا واحدی قرار دارند اما برای رفع معضلاتی که گریبانشان را گرفته راه حل واحدی ندارند. بعنوان مثال با آنکه هیچ بخشی از طبقه کارگر ایران دارای تشکلهای خود نیستند اما راه حل و نظر واحدی در قبال ماهیت تشکلی که باید داشته باشند و راه های ایجاد آن ندارند. این راه حل های متفاوت بنیاد وجود گرایش های مختلف در جنبش کارگری است. "دیدگاهها و راه حلهای متفاوت" مورد اشاره شما همین گرایشات مختلف درون جنبش کارگری را نمایندگی می کنند. اذعان به وجود گرایشات مختلف در جنبش کارگری و شناخت پایه های وجودی آن، یکی از مهمترین مفاهیم و ابزارهای کمک کننده برای تحلیل واقع بینانه از جنبش کارگری است. انکار کنندگان وجود گرایشات مختلف در جنبش کارگری قادر نیستند تبیین اصولی و صحیحی از علل وجود "دیدگاهها و راه حل های متفاوت" ارایه دهند و به این اعتبار دارای تحلیل واقع بینانه از اعتراضات و حرکات جنبش کارگری نیستند. البته بسیاری از این "انکار کنندگان" مشکلشان معرفتی و متدیک نیست. هر فعال جنبش کارگری که وجود "دیدگاهها و راه حل های متفاوت" را با وجود گرایشات مختلف در درون جنبش کارگری توضیح دهد فورا با این موضوع مواجه میشود که خودش به کدام گرایش تعلق دارد. با توجه به "سابقه تاریخی" گرایش راست، کمتر فعال جنبش کارگری است که حاضر باشد خود را علنا فعال گرایش راست جنبش کارگری اعلام کند. به همین دلیل اینها مایلند همان سیاستها و روشهای گرایش راست جنبش کارگری را داشته باشند، یعنی با ماهیت سیاستهای گرایش راست جنبش کارگری اختلاف ندارند اما بدلیل "خوش نامی" این گرایش نمی خواهند فعال این گرایش قلمداد شوند. البته عده ای هم هستند که گرایش راست را از هر نظر نمایندگی می کنند و ابایی از این موضوع ندارند که یکی از آنها در خارج کشور صادق کارگر مسول کمیسیون کارگری سازمان فدایی اکثریت و سایت اخبار روز است. سایت اخبار روز یکی از ارگانهای فعالین گرایش راست جنبش کارگری در خارج کشور است که در آن مقاله مینویسند و فعالیتهای خود را منعکس می کنند. بعنوان مثال اگر از منظر این سایت به وقایع جنبش کارگری نگاه کنیم، "کمیته پیگیری" تشکیل شده است وامسال چند مراسم اول ماه برگزار کرده و بمناسبتهای مختلف اطلاعیه داده است. اما "کمیته هماهنگی" تشکیل نشده، هیچ مراسم اول ماه مه برگزار نکرده و تاکنون هیچ اطلاعیه ای نداده است. یعنی اینها در شرایطی که مطابق همه تحلیلها تشکیل کمیته هماهنگی (همانند کمیته پیگیری) یکی از فاکتهای روند روبه پیش جنبش کارگری است حتی تا حد حذف خبر تشکیل آن و فعالیتهایش پیش رفته اند.

و اما در باره حرکات کارگری. حرکات و اعتراضات کارگری را باید به دو بخش تقسیم کرد. اعتراضات کارگری برای آندسته مطالباتی که زیر عنوان اقتصادی و رفاهی می توان دسته بندی کرد و مبارزه برای ایجاد تشکل. در طول عمر رژیم اسلامی قدرت خرید کارگران شدیدا کاهش یافته است. حتی شوراهای اسلامی هم اعتراف می کنند که قدرت خرید کارگران با دستمزد فعلی، بسیار کمتر از قدرت خرید کارگران در سال 57 است. به این اعتبار اعتراضات و مبارزات کارگران برای افزایش دستمزد و دیگر مطالبات رفاهی در رژیم اسلامی هیچگاه پایان نیافته است و همواره و با افت و خیز جریان داشته است. در مدت مورد اشاره شما کارگران با توجه به ناکارا بودن اقدامات خود به اشکال جدیدی از مبارزه دست زده اند که از جمله راهپیمایی از شهری به شهر دیگر بوده است. با اینحال این مبارزات که با جانفشانی ها و از خود گذشتگیهای بسیاری توام بوده نتوانسته اوضاع اقتصادی و رفاهی را مطابق آنچه کارگران می خواهند تغییر دهد. به عبارتی می توان گفت که کارگران در این مبارزات تعطیل ناپذیر فاقد مهمترین ابزار مبارزه کارگری یعنی تشکل بوده اند. این مبارزات تسلیم ناپذیری کارگران و نپذیرفتن وضع موجود را بخوبی و آشکارا نشان میدهد. کارگران ایران به مطالبات خود واقفند. تنها به ابزار مبارزه برای دستیابی به آن نیاز دارند که تشکل است. این مبارزات اگر با مبارزه برای ایجاد تشکل توام نشود و یا مستقل از مطالبه آن و نتیجه اش به تشکلیابی کارگران یاری نرساند باعث تغییرات مورد نظر کارگران نخواهد شد. بنابراین موضوع کلیدی برای جنبش کارگری تشکل است و این ما را میرساند به بخش دوم.

از سال گذشته مبارزه کارگران برای ایجاد تشکل وارد مرحله کاملا جدیدی شده است. ابتدا تشکلی بنام "کمیته پیگیری ایجاد تشکلهای آزاد کارگری" اعلام موجودیت کرد که هدف خود را فعالیت برای ایجاد تشکلهای کارگری قرار داد. البته قبلا نیز جمعی بنام هیات موسسان ایجاد سندیکاهای کارگری ایجاد شده بود که به همین "کمیته پیگیری" پیوستند. سپس تشکلی به نام "کمیته هماهنگی برای ایجاد تشکل کارگری" اعلام موجودیت کرد. هر دو این کمیته ها اقدام به جمع آوری هزاران امضا از کارگران کردند. علاوه بر این دو کمیته، هیات موسس سندیکای کارگران شرکت واحد ایجاد شد که با مبارزه ای جسورانه که از جنبش کارگری ایران انتظار میرفت راسا دست به ایجاد سندیکای کارگران شرکت واحد زدند. البته در حاشیه باید گفت که از پایان مجمع عمومی "کمیته پیگیری" که قرار بود در خرداد ماه امسال تشکیل شود و شد هیچ خبر و گزارش علنی در دست نیست. واضح است که اگر این مجمع عمومی نیز مانند قبلیها با موفقیت همراه بود اطلاعیه پایانی و تصمیمات آن بسرعت منتشر میشد.

با در آمدن نام احمدی نژاد از صندوقها توسط نیروهای نظامی چگونگی و راه های مشخص مبارزه برای ایجاد تشکل باید مجددا مورد بررسی قرار گیرد و با شرایط جدید منطبق گردد. رییس جمهور شدن احمدی نژاد، دست بوس آقا و کاندید سپاه پاسداران به صف بندی های جدید نیروهای سیاسی درون و بیرون رژیم سرعت بخشیده است. قبل از آن برای جنبش کارگری ایران، صحنه سیاسی و نیروهای موافق و مخالف در مبارزه برای ایجاد تشکل روشن بودند. با در آمدن نام احمدی نژاد از صندوقها، مدتی زمان میبرد تا جنبش کارگری ایران راههای ایجاد تشکل را در دل صفبندیهای جدید بیابد. آنطور که سردار ذوالقدر، جانشین فرمانده سپاه در همایش بسیج اعلام کرده است تشکل مورد نظر آنها در کارخانجات بسیج است تا با اتکا به آن «در كارخانجات بايد فرهنگ جبهه و پشتكار توسعه يابد و مصرف كننده به توليد كننده تبديل شده و كالای خود را به ديگر كشورها صادر كنیم». با توجه به فعال شدن بسیج در کارخانجات، موقعیت شوراهای اسلامی که از مدافعان شاخص رفسنجانی در انتخابات ریاست جمهوری بودند تغییر خواهد کرد. روشن است که بسیج کارخانه مانند شوراهای اسلامی حتی ادعای تشکل کارگری بودن را ندارد و به این اعتبار اعضا و مسولین آنها مانند انجمنهای اسلامی خواهند بود که در جایی جز کارخانه و توسط کسانی بجز کارگران تعیین میشوند. بسیج کارخانه مابه ازای نیروهای نظامی در کارخانه ها خواهند بود و تابع اوامر و دستوارات و سلسله مراتب نظامی هستند. به این موضوع باید تغییرات وسیع در مدیریت کارخانجات دولتی و تغییر وزیر کار را نیز اضافه کرد. همه اینها فعالین جنبش کارگری را وا میدارد تا قبل از هر اقدامی برای ادامه فعالیت برای ایجاد تشکل همه این تغییرات و تاثیرات آن در مبارزه خویش برای ایجاد تشکل را کاملا بررسی کنند.